De bericht- en regelgeving rondom de COVID-19 vaccinaties is sterk aan veranderingen onderhevig. Eind 2020 leek het ontzeggen van toegang tot de werkplek van een niet gevaccineerde werknemer nog onmogelijk, maar uit het advies van de Gezondheidsraad van 4 februari j.l. blijkt dat er, binnen de kaders van de wet, op het gebied van het indirect verplichten van werknemers tot vaccineren onder strikte voorwaarden toch steeds meer mogelijkheden voor werkgevers lijken te bestaan.
In het advies staat de vraag centraal in hoeverre de overheid de burger mag stimuleren om zich te laten vaccineren. In dit kader worden verschillende beleidsinterventies besproken en daarnaast wordt stilgestaan bij de vraag in hoeverre de overheid mag of moet voorkomen dat private partijen (waaronder werkgevers) een vaccinatiebewijs vragen voor toegang tot bepaalde plaatsen en/of voorzieningen.
Afwegingskader Gezondheidsraad
De Gezondheidsraad stelt dat het private partijen vrijstaat om een vaccinatiebewijs als voorwaarde te stellen voor toegang tot bepaalde plaatsen en voorzieningen, mits zij de relevante wet- en regelgeving respecteren en zij hierbij een belangenafweging te maken. Om private partijen hiervoor handvaten te geven is een afwegingskader opgesteld:
- Vaccinatiebewijzen moeten effectief en noodzakelijk zijn voor het bereiken van de beoogde doelstelling;
- Vaccinatiebewijzen moeten proportioneel en de minst ingrijpende maatregel zijn om de beoogde doelstelling te bereiken;
- Private partijen moeten potentiële schadelijke gevolgen minimaliseren;
- Vaccinatiebewijzen mogen niet leiden tot ongerechtvaardigde uitsluiting en discriminatie;
- Private partijen moeten zich houden aan de privacywetgeving; en
- Private partijen moeten periodiek evalueren of de inzet van vaccinatiebewijzen nog voldoet aan de voorwaarden.
Toezicht door overheid
In principe is de overheid verantwoordelijk voor de toezicht op de inzet van vaccinatiebewijzen door private partijen. De overheid kan die verantwoordelijkheid invullen door wetgeving te creëren over de gerechtvaardigde inzet van vaccinatiebewijzen, maar het is ook mogelijk dat de overheid brancheorganisaties stimuleert om richtlijnen op te stellen. Echter dienen die richtlijnen dan wel aan te sluiten op het hierboven besproken afwegingskader.
Ontzeggen van toegang tot werkplek
Met het oog op het advies van de Gezondheidsraad is het denkbaar dat een werkgever een werknemer de toegang tot de werkplek kan ontzeggen op het moment dat hij geen vaccinatiebewijs wil of kan overleggen. In dit kader kan worden gesproken van een verruiming van de mogelijkheden van de werkgever met betrekking tot het indirect verplichten van werknemers om zich te laten vaccineren. Immers wordt er aan de keuze van de werknemer om zich niet te laten vaccineren (of het bewijs hiervan niet te overleggen) een negatieve consequentie verbonden waardoor je van indirecte verplichting kunt spreken.
Voordat deze maatregel genomen kan worden is het wel noodzakelijk dat de belangenafweging die hieraan vooraf is gegaan in orde is en aan alle punten van bovenstaand afwegingskader is voldaan. Zo dient een werkgever ook minder vergaande maatregelen te hebben onderzocht zoals de herplaatsing van de werknemer elders binnen het bedrijf.
Het advies van de Gezondheidsraad laat zien dat er op het gebied van het indirect verplichten tot het vaccineren van werknemers voor werkgevers steeds meer mogelijk lijkt te zijn. Wel is het vragen naar een vaccinatiebewijs als toegang tot de werkplek pas toegestaan op het moment dat iedereen vrije toegang heeft tot halen van de COVID-19 vaccinatie. Op dit moment is dit nog niet het geval. Het stellen van de eis van het overleggen van een vaccinatiebewijs als toegang tot de werkplek is op dit moment nog in strijd met de gelijke behandelingswetgeving. Daarnaast zal de uitkomst van afwegingskader, en het antwoord op de vraag of het vragen naar een vaccinatiebewijs toegestaan is, per branche en sector sterk verschillen.
Uiteraard houden wij u door middel van onze blogs over ontwikkelingen in dit kader op de hoogte.
Het advies is na te lezen op de website van de Gezondheidsraad.
